The Perth Mint (Part I)

1870 ගණන් වනතුරු තිරිඟු, දැව, ගව පට්ටි සහ බැටළු පට්ටි මත රැඳී  තිවුන බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවෙ ආර්ථිකය මහා පරිමාණයෙන් වෙනස් වුනේ රත්තරන් හමුවෙන්න පටන් ගත්තයින්. 1880 වෙනකොට වික්ටෝරියා, නිව් සවුත් වේල්ස්, දකුණු ඕස්ට්‍රේලියා වගේ ප්‍රාන්ත වලින් විතරක් නෙමේ, පිටරට වලින් පවා දස දහස් ගන්නනින් සෙනඟ ඇදෙන්න පටන් ගත්ත රත්තරන් හොයාගෙන බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවට. පැඩී හැනන් නම් පුද්ගලයා කැල්ගූලි  වලත්, ඊට ටික කලකට පසුව කූල්ගාඩි  වලත් රත්රන් හොයාගත්තයින් පසුව Gold Rush නමින් හැඳින්වුන රත්රන් පිලිබඳ තදියමක් පැතිරුනා බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවෙ.


ඩේ ඩෝව්න්, නැනයින්, පීක් හිල්, ගාර්ඩ්න් ගලි, ඩෙඩ් ෆිනිෂ් සහ පිනිකල්ස් රත්තරන් තදියම [Gold Rush] එක්කම ඇති වෙලා, ඒ පැති වල රත්තරන් ඉවර වුනාම නැති වෙලා ගිය නගර. ඔය කාලෙම බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවෙ වෘතීය සමිති ව්‍යාපාරෙත් ඇති වුනා කියලයි ඉතිහාසෙ සඳහන් වෙන්නෙ. බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාව, එහෙ රත්තරන් ගැන, ඒ වගේම  වෘතීය සමිති  ඉතිහාසය ගැන විස්තර කියවන්න කැමති කෙනෙකුට මේන් මෙතනින් රිංගන්න  පුලුහන්.


ඔය කියන කාලේ, අද වගේ රත්තරන් සහිත පස් ටොන් ගණන් හාරල රසායනිකව පිරිපහදු කරන ක්‍රමයක් තිබිල නෑ. රත්තරන් තියෙනව කියල සැක කරන ස්ථාන වල පස් හාරල, ලංකාවෙ මැණික් ගරනව වගේ ඒ පස් හෝදමින්,  ගෝල්ඩ් නගට්ස් [gold nuggets] නමින් හැඳින්වෙන ස්වභාවික නමුත්, මිශ්‍ර, රත්තරන් මතු කර ගැනීමයි සිද්ධ වෙලා තියෙන්නෙ. වෙනත් ලෝහ එහෙමත් නැත්තන් අපද්‍රව්‍ය මිශ්‍ර නගට් උණු කරල පෙරල,  පිරිසිඳු රත්තරන් ලබාගෙන තියෙන්නෙ. Gold Rush එක කාලෙ හමුවුන රත්තරන් ප්‍රමානෙ, ගෝල්ඩ් රශ් එක නිසාම ඇතිවුන පොඩි නගරවල, ඒ නිසාම කම්මල් විවෘත කල රන් වැඩකාරයන්ට, පිරිපහදු කරන්න හැකියාවක් තිබුනෙ නෑ. මහා පරිමාණයෙන් [ඒ කාලේ හැටියට] වගකීමක් ඇතුව ප්‍රමිතියකට රත්තරන්  පිරිපහදුවට බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවෙ ඇතිවුන රාජ්‍ය ආයතනය 'පර්ත් මින්ට් ' නමින් හැඳින්වුනේ. පර්ත් මින්ට් එක එංගලන්තෙ රජයේ මින්ට් එකේ ශාඛාවක් හැටියටයි ක්‍රියාත්මක වෙලා තියෙන්නෙ. 


පර්ත් මින්ට් එකේ ප්‍රදර්ශනය කෙරෙන ඇත්ත රත්රන් නගට් එකක් 

  


උඩම පින්තුරෙ  වීල් බැරෝ එකේ තියෙන ලොකුම රත්තරන් නගට් එක කිලෝ 25.5 ක් බරයි. ඒක තමා  බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවෙ  හම්බ වෙලා තියෙන  දෙවෙනියට ලොකුම නගට් ඒක. ලොකුම එක කිලෝ ග්රෑම් 26 ක්ලු. ඒක කිරන්න තරාදියක් ඒ ටවුමෙ රන් වැඩකරු [ගෝල්ඩ් ස්මිත්] ගාව නොතිබුන නිසා ඒක තුනට කපල කිරල තියෙන්නෙ. පසුව ලැබුන දෙවනියට බර එක කපල කොටල නැහැ,  අදටත් ලොස් වෙගාස් නගරයේ 'ද ගෝල්ඩන් නගට් ' කියන කැසිනෝ එකේ ප්‍රදර්ශනේට තියල තියෙනවලු. තුන්වෙනියට ලොකු එක, [ඇත්තටම පළවෙනි එක කපල උණු කළ නිසා, අදට දෙවැනි තැන ඉන්න එක] තවම පර්ත් මින්ට් එකේ ප්‍රදර්ශනේට තියල තියෙනව. ඔය තුනම හමු වෙලා තියෙන්නෙ බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවෙ ගෝල්ඩ් ෆීල්ඩ් වල. අදටත් බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවට කියන්නෙ 'ද ගෝල්ඩන් ස්ටේට් ' කියල.


වීල්බැරෝවේ තියෙන, අතක හැඩේ නගට් එකට කියන්නෙ 'ද ගෝල්ඩන් හෑන්ඩ්' ඒක හමුවෙලා තියෙන්නෙ වයස අවුරුදු 11 ක කොල්ලෙකුට. අත්තටු විදහා ගත් කුරුල්ලෙකුගේ  හැඩේ එක 'ද ගෝල්ඩන් ඊගල් ' ඒ දෙකම හමු වෙලා තියෙන්නෙ පොළොව හාරල නෙමේ. පොළොව මතුපිට තිබිල. ඒවායේ අමුතු හැඩය නිසා කුතුහලෙන් පරීක්ෂා කරන විට ඒවයෙ ප්‍රමානෙ හැටියට අධික ලෙස බර නිසා රත්රන් බවට සැක කරල තියෙන්නෙ.

[වීල්බැරෝවේ තියෙන්නෙ ඔක්කොම ප්ලාස්ටික් ආකෘති]

බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවෙ රත්තරන් ප්‍රදේශ [ගෝල්ඩ් ෆීල්ඩ්ස්], අනිත් ප්‍රාන්ත සහ වෙන රට වලින් රැගෙන ආ මිශ්‍ර රත්තරන්, පිරිපහදු කරල රන් කාසි [සවරින්] සහ පිරිසිදු රත්තරන් බාර් නිෂ්පාදනයට 1886 ඉදිකිරීම් පටන් අරන් 1899 විවෘත කළ පිරිපහදුව තමා 'පර්ත් ගෝල්ඩ් මින්ට් ' එක කියල කියන්නෙ.   රත්තරන් පිරිපහදුව ඇරුනම ඔස්ට්‍රේලියාවෙ ව්‍යවහාර වුන කාසි නිෂ්පාදනයත් මේ මින්ට් එකේම තමා සිද්ධ වෙලා තියෙන්නෙ.  

පහල පින්තුරෙන් පෙන්නන්නෙ ඒ කාලෙ එකිනෙකට  යාබදව  තිබුන මින්ට් එක [වමේ] සහ ගිනි නිවන හමුදා මුලස්ථානය [දකුණෙ].

මේ පින්තුරේ තියෙන්නෙ අද පේන්න තියෙන මින්ට් එක 

පර්ත් ගෝල්ඩ් මින්ට් එකේ ඉතිහාසෙ පිළිබඳව විස්තර කියවන්න කැමති අයට මෙන්න ලින්ක් එක. හොඳ රසවත් තොරතුරු ටිකක් තියෙනව එතන. 


'ගෝල්ඩ් රශ් ' කාලෙ රත්තරන් හොයන්න බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවට ආ අයට කියන්නෙ Prospectors කියල. එයාලට  පර්ත් ඉඳල රත්තරන් හමුවුන කිලෝ මීටර් 600 ක විතර දුර යන්න වුනේ, බයිසිකල්, අශ්වයො පිටේ හෝ පයින්. පොළොව හාරන උපකරණ, නිදා ගන්න බ්ලැන්කට් එකක්, කෑම දාගෙන යන පෙට්ටියක් සහ වතුර බෝතලයක් ඇරෙන්න වෙන දෙයක් එයාල උස්සන් ගිහින් නෑ. හුඟාක් කට්ටිය මඟදි සහ කඳවුරු වලදී මිය ගිහින් තියෙනව.


පහත පින්තුර වලින් පෙන්නන්නෙ පර්ත් මින්ට් එකේ තියෙන ආකෘති කීපයක්. 


මෙන්න රත්තරන් හාරපු දෙන්නෙක්.

එයාලගෙ කෑම්ප් සයිට් එකක් 

මෙන්න මියගිය ප්‍රොස්පෙක්ටර් කෙනෙක් භූමදාන කළ තැනක්

පහල පින්තුර වලින් පෙන්නන්නෙ, පර්ත් මින්ට් එකට ඇතුල්වෙන ගේට්ටුවෙ සහ ප්‍රධාන දොරටුවෙ තියෙන පුවරු කීපයක් 

මේ තියෙන්නෙ පර්ත් මින්ට් එක ගොඩ නැංවීමට තැබූ මුල් ගල

 
පර්ත් මින්ට් ගොඩනැඟිලි දෙකේ පින්තූර දෙක හැර අනිත්ව මගෙ ජංගම දුරකථනයෙන් ගත්ත චායාරුප. සමාවෙන්න ඕනේ කොලිටි එක හරි නැත්තං, වයසක මනුස්සයට කැමරාව අරන් යන්න අමතක වුනානෙ.

පර්ත් මින්ට් එක පිළිබඳව සහ එහි නිෂ්පාදන ගැන තව විස්තරයක් ඊළඟ පෝස්ට් එකෙන් ඉදිරි දින කීපයෙදි බලාපොරොත්තු වන්න.

පහත තියෙන ලින්ක් තුනේ බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවෙ රත්තරන් ඉතිහාසෙ ගැන රසවත් තොරතුරු කියවන්න පුළුවන්. අන්තිමට තියෙන ලින්ක් එකේ මිකල්බර්ග් නම් සහෝදරයො තිදෙනෙක් එකතුවෙලා පර්ත් මින්ට් එකෙන් රත්රන් ගඩොල් 49 ක් උස්සපු හැටි විස්තරේ.

Perth Mint      

Perth Mint  Swindle